Sto sedam godina je prošlo od slavnoga dana, 26. februara 1917. godine, na koji je podignut Toplički ustanak.
To je bio jedini ustanak na teritorijama koje su okupirale Centralne sile u Prvom svetskom ratu, a uzrok ustanka je bio okupatorski teror, koji je dosegao vrhunac kada su Bugari odlučili da regrutuju srpske mladiće iz okupiranih krajeva u svoju vojsku.
Ustanici su oslobodili znatnu teritoriju, uključujući i varoši Prokuplje, Kuršumliju i Lebane. Ali, Bugari i Austrougari su doveli pojačanja sa Solunskog, Istočnog i Italijanskog fronta, i do 25. marta 1917. godine ugušili ustanak. Trupe Centralnih sila su pretvorile Toplicu u prah i pepeo, i pobile su 20 hiljada Srba, mahom civila, a među njima i mnoštvo žena i dece.
Ilustracija u ovoj objavi je nadahnuta statuama vojnika i ustanika u narodnom odelu na spomeniku Topličanima palim u ratovima za oslobođenje i ujedinjenje 1912-1918.
Na svečanosti osvećenja ovoga spomenika, u Prokuplju, 9. septembra 1934. godine, viteški kralj Aleksandar I ujedinitelj je, između ostalog, kazao i sledeće: „Šumadijska Srbija, niknuvši iz Karađorđevog ustanka, stvorila je svojom krvlju i slobodnu Toplicu. A nova Toplica, dostojna postojbina Toplice Milana i Kosančić Ivana, starog Jug-Bogdana i njegovih devet Jugovića, osvetlala je obraz i sebi i svojoj zemlji kada je kucnuo sudnji čas da se i druga neoslobođena braća oslobađaju. Njen Drugi puk, legendarni i gvozdeni, proneo je njeno ime daleko i blistavo, to i ovom prilikom ističem kao vaš Vrhovni komandant. Sve će to pokolenjima pričati ovaj spomenik. A strancima reći će još i to da protiv svakog zavojevanja koje ide preko nacionalnih i etnografskih granica, duša naroda daje otpor vazda i u svim prilikama. Iz ovog otpora planula je protiv tuđina i njegove najezde, pobuna u Toplici i Jablanici, koja je pokosila tolike žrtve, ali je svojom junačkom iako neravnom borbom, večnom slavom ovenčala čitav ovaj kraj”.
Izvor: Aleksandar Ivanov / FB Muzej žrtava genocida
Foto: Muzej žrtava genocida
