Povodom promocije knjige „Australijanci sa Srbima u Prvom svetskom ratu“, autora Bojana Pajića, održanoj nedavno u Vrnjačkoj Banji, delegacija iz Australije, kao i ambasador Australije Danijel Emeri uz članove opštine Vrnjačka Banja položili su vence kod Spomen obeležja čovekoljublju i humanitosti britanskih žena lekara i bolničarki. Spomen obeležje podignuto je 12. oktobra 1985. godine, na sedamdesetu godišnjicu njihovog boravka u Vrnjačkoj Banji i trajan je znak kulture sećanja na humane zdravstvene radnike.
„U misiji majora Ernesta Nataniela Beneta radilo je pet lekara, petnaest sestara i osam bolničara. Oni su bili stacionirani u vili Zlatibor, objektu na obodu Crkvenog brda koje se nalazi u centru mesta, a koji se sastoji od kompleksa vila Mir, Šumadija, Zlatibor koje je oko 1905. podigao kragujevački trgovac Obren Janković i dao ih početkom Prvog srpskog rata srpskom Crvenom krstu za oporavak invalida. U narodu su poznate kao Crveni krst, Dom invalida i Invalidski dom. Tu je formiran operacioni blok sa 72 ležaja i aneks za izolaciju, a u vili Avala podignutoj na temeljima stanova Koste Rakice 1886. otkupljenoj i podignutoj od strane trsteničkog trgovca Boška Jankovića, su imali odeljenje za oporavak. Vila Šumadija je služila za smeštaj osoblja, iznela je istorijske podatke Jelena Borović Dimić.
„Kada sam prvi put čuo da će biti objavljena ova knjiga, bilo mi je veoma drago. Znali smo da su mnogi Australijanci pomagali Srbima u ratu od 1914. do 1918. kao vojnici i kao medicinsko osoblje, ali nikad ranije nisu prikupljeni i zabeleženi podaci na jedan celovit način o radu tih volontera, kao u ovoj publikaciji”, rekao je ambasador Danijel Emeri, za portal Vrnjačke novine.net.
Knjiga Bojana Pajića otkriva priču o dve u ono vreme prostorno udaljene nacije koje su se ujedinile u borbi za slobodu i pravdu u jednom od najtežih sukoba do tada u istoriji čovečanstva. Srbija je odlikovala preko 150 Australijanaca i Novozelanđana koji su se posebno istakli u srpskoj vojnoj službi ili su se istakli kao saveznički vojnici na drugim frontovima. Oko 1.500 građana Australije i Novog Zelanda bili su uz srpsku vojsku tokom Prvog svetskog rata. Rezultate svojih istraživanja, pismena svedočenja dobrovoljaca s fronta, ali i ona usmena koja su prenosili na potomke, Pajić, australijski vojni istoričar srpskog porekla, sabrao je u tri knjige, od kojih je ova poslednja, u izdanju Australijske amabasade u Srbiji, prevedena na naš jezik.
Promociji je prisustvovao i Ričard Kuk, unuk Etel Mej Gilingem, koji je s ponosom govorio o svojoj baki i njenoj hrabrosti, kao i Keti Henkok, čija je baba-tetka Meri di Geris bila glavna doktorka i upravnica Bolnice škotskih žena u Ostrovu (današnja Severna Makedonija), koja je zbog svog predanog rada odlikovana Ordenom Svetog Save trećeg stepena. Etel Mej Gilingam (1884-1952), sestra negovateljica, volontirala je početkom 1915. godine služeći misiji Britanskog Crvenog krsta u Srbiji, nakon izbijanja tifusa. Etelina jedinica CK bila je smeštena u Vrnjačkoj Banji gde je negovala vojnike i lokalno stanovništvo. Etel je razvila duboku naklonost prema srpskom narodu. U novembru 1915. godine internirana je i kasnije vraćena u Englesku.
Dr Čarls Houp i dr Lora Houp prijavili su se kao dobrovoljci 1915. godine da bi služili Srbiji u organizaciji Bolnica škotskih žena. Čarls je radio kao hirurg u Valjevu, a Lora u Kragujevcu. Na kraju su se oboje našli u Vrnjačkoj Banji, gde su ih zarobile neprijateljske snage. Odlikovani su Krstom milosrđa za predani rad na nezi ranjenika i bolesnika i požrtvovanje ispoljeno u Srbiji.
Izvor: Vrnjačke novine.net
