Nakon uspešne promocije romana „Štalag III B“ u prostorijama srpske ambasade u Berlinu, danas će stanovnici Frankfurta sa okolinom moći da osete i dožive sudbine ratnih zarobljenika zloglasnog logora Štalag – najvećeg logora u toku Drugog svetskog rata u oblasti Berlina i Brandenburga.
Tatjana Milanović, nastavnica u Srpskoj dopunskoj školi u Hesenu je autorka romana „Štalag III B“. Ona je opisala sudbinu svoga dede po ocu Božidara Boška Stankovića iz sela Jašunja kod Leskovca, koji je kao pripadnik Jugoslovenske kraljevske vojske bio zarobljenik u logoru Štalag III B u Firstenbergu, na granici sa Poljskom. Tatjana je koristila različita raspoloživa dokumenta, kao i materijal časopisa „Kolo“, zvaničnim glasilom kvislinške vlasti Milana Nedića u okupiranoj Srbiji (koji nije prenosio tačne informacije, s obzirom na to da se radilo o vlasti koja je služila nemačkom okupacionom aparatu). Autorka je ispričala priču ne samo o svom dedi, već i o drugim zarobljenicima. U njenom romanu se nekoliko puta pominje logor Štalag III A u Lukenvaldu, jer su logoraši iz Štalaga III B prilikom dolaska Sovjeta na granicu sa Poljskom iseljeni u Lukenvalde.
Foto: arhiva T. Milanović
Grad Lukenvalde, nalazi se u nemačkoj pokrajini Brandenburg, pedesetak kilometara južno od Berlina. Prvi zarobljenici su bili Poljaci, a onda Holanđani, Belgijanci, Francuzi, Britanci, Rusi, Česi, Italijani, Amerikanci, Rumuni, Jugosloveni – najviše Srbi… Do kraja rata francuski ratni zarobljenici su sa 40.000 ljudi bili najbrojnija grupa. Kroz logor je prošlo preko 200.000 zarobljenika raznih nacija. Zarobljenici su raspoređivani na poslove zemljoradnje, šumarstva, ili u industriji. Prema dosadašnjim podacima u logoru je umrlo otprilike 4.000 – 5.000 zarobljenika. Najčešće su umirali od infektivnih bolesti, tuberkuloze i pegavog tifusa, ali bilo je i neprirodnih razloga smrti, kao samoubistva, upucavanje pri pokušaju bekstva, ili od povreda na radu. Zarobljenici koji nisu bili ruske nacionalnosti, u slučaju smrti, sahranjivani su na počasni vojni način u pojedinačne grobnice na groblju logora. Sovjetski građani sahranjivani su anonimno u masovne grobnice. 22. aprila 1945. godine, Crvena armija je oslobodila zarobljenike. Prema podacima Srpske pravoslavne crkve u Berlinu na ivičnom području groblja sa obe starane puta nalaze se tri reda grobova jugoslovenskih zarobljeni. Grobovi su obeleženi položenim pločama od kamena peščanika sa urezanim imenima žrtava rata. Najviše je Srba. 54 ukupno obeležena groba i šest nepoznatih. Tu je i nekoliko grobova od drugih jugoslovenskih naroda, a takođe i nekoliko Čeha i Poljaka i muslimana.
Organizator književne večeri je Udruženje pisaca Sedmica Književna zajednica iz Frankfurta. Promocija je večeras prvog aprila u 19 časova u Internacionalnom salonu u Frankfurtu – Cafe Hauoptwache (An der Hauptwache 15, 60313 Frankfurt am Main) (na spratu).
O knjizi će govoriti Zorica Mladenović, književna kritičarka, Ljubiša Simić, pisac kao i autorka romana Tatjana Milanović. Moderator programa je Dijana Avdić. Mole se posetioci da se pridržavaju propisanih pandemioloških mera i pravila 3G.
