Poslednjih dana u više tekstove predstavili smo Društvo za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova Srbije do 1918. čije je sedište u Beogradu u Zadarskoj ulici broj 2. Osnovali su ga stari srpski ratnici s ciljem da se sačuvaju od zaborava svetli događaji iz istorije. Njih danas na žalost više nema ali su u ovom Društvu veoma aktivni njihovi potomci, koji rade ne samo na negovanju i čuvanju vrednosti, spomenika i spomen ploča, već i na pronalaženju novih. Predsednica je Dragana Jurišić (čiji su i otac i deda bili u ovom udruženju) a potpredsednik je Đorđe Stojanac, praunuk Živojina Mišića.
Danas prenosimo priču o grbu Društva
Spomenik trećepozivcima predstavlja vojnika sa šajkačom i puškom o ramenu, posvećen je vojnicima trećeg poziva koji su u Prvom svetskom ratu poginuli u borbama na Varovnici i Slivnici, te u odbrani Beograda. U danima kada su se velike sile redovno sukobljavale na srpskom tlu, regrutacija je bila obavezna i obavljala se u tri ciklusa. Prvi poziv je bio za redovnu vojsku. Čim je njihov broj smanjen ili se pojavila potreba za dodatnim braniocima, sledio je drugi poziv i mobilizacija svih muškaraca starosti do 45 godina. Trećepozivci su bili vojnici stariji od 45 godina, hrabri i jaki stariji ljudi koji su učestvovali u mnogim bitkama u burnoj istoriji Srbije.
Foto: Rasejanje.info – R. Vujić
Spomenik je postavljen u Karađorđevom parku i ima neobičnu i zanimljivu istoriju. Početkom decembra 1914. godine, posle borbe na Varovnicama, koja je zajedno sa bitkama na Kosmaju donela slom austrijske novembarske ofanzive i pomogla da se neprijatelj istera iz zemlje i Beograd oslobodi, treći poziv Sedmog puka zauzeo je položaj u Velikom Selu i na Velikom Vračaru gde se počeo utvrđivati. Tada se pod još svežim utiscima borbe i neoslabljenim sećanjima na drugove koji su u njoj pali, dobila misao da se izginulim drugovima sa Varovnica podigne spomenik. Na izradi se radilo nekoliko meseci, uvek pod neprijateljskom vatrom. Taman je spomenik trebalo da bude završen i postavljen, a došla je nova neprijateljska ofanziva 1915. Granate i šrapneli zasuli su sav prostor oko spomenika koji je rađen na otvorenom polju. Trećepozivci ne samo da nisu imali vremena da završe svoje delo, nego nisu imali ni toliko vremena koliko je potrebno da se spomenik zakopa i sakrije. Oni se, dakle, povukoše, a spomenik ostao neprijatelju. Ipak, on ostade sačuvan. Neprijatelji ga u početku ostaviše zbog toga što im jedan od kamenorezaca, pokojni Anton Filip, saopštio da je spomenik namenjen borcima izginulim u bugarskom ratu. Docnije, međutim, neprijatelji se predomisliše. Spomenik ih je nekako i suviše podsećao na našeg neumrlog trećepozivca Kralja Petra Oslobodioca, da bi ga i dalje ostavili u Beogradu. Zbog toga, po naredbi austrijskog generalštaba, spomenik biva prenesen u Beč i postavljen u jednom bečkom parku. Tu ga je 1918. godine pronašla jedna srpska komisija, a Ministarstvo Vojno se zauzelo da ga prenese ponovo u Beograd. I vraća ga 1919. godine. Osvećen je 29. jula 1923. I danas taj spomenik, izrađen od tvrdog džepskog granita, ponosno stoji…
Foto: Rasejanje.info – Rastko Vujić
Delo je vajara Stemenka Đurđevića. Visok je 4,7 m (visina figure 2,5m). Sastoji se od kamenog postolja i statue koja simboliše starog srpskog vojnika u šinjelu sa šajkačom i puškom kako stoji na straži. Na postolju se nalazi memorijalna ploča na kojoj piše: „Svojim hrabro izginulim drugovima, Varovnica-Beograd 1914-15”, trećepozivci VII pešadijskog puka narodne vojske.
Stamenko Đurđević (1888, Krnjevo – april, 1941, Beograd) je po završenoj umetničkoj školi u Beogradu studirao vajarstvo u Pragu i Univerzitetu lepih umetnosti u Parizu. 1924. godine je priredio u Beogradu izložbu svojih radova, uglavnom portreta tada viđenih srpskih javnih radnika. Njegovi poznati radovi su biste kralja Petra, Knjeginje Ljubice, Nikole Pašića. spomenik Karađorđu, figure iznad ulaznih vrata zgrade Ministarstva pošta, kao i mnoge druge.
Izvor: Društvo za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova Srbije do 1918 /Rasejanje.info
Foto: Rasejanje.info – R. Vujić
