U nizu događaja kojima se obeležava 100 godina od početka optiranja Srba iz Mađarske, jedan je održan na sceni Srpskog pozorišta u Mađarskoj. Sala je bila prepuna, prisustvovalo je osamdesetak đaka i profesora Srpskog obrazovnog centra Nikola Tesla, predstavnika diplomatskog kora ambasade Srbije u Budimpešti, predsednika i predstavnika srpskih institucija u Mađarskoj, kao i ostalih zainteresovanih. Ispred Srpskog venca goste je pozdravila Zorica Jurković Ember, direktorka i Mirko Mitar Krkeljić.
Na početku programa Zorica Jurković Ember je pročitala citat o po[1]bedi Srbije u Prvom svetskom ratu, stvaranju Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1918. godine i o optiranju.
„Za većinu Srba ovo je značilo da je time rešeno srpsko nacionalno pitanje, jer je u novoj državi obuhvaćena većina srpskih naroda i srpskih nacionalnih teritorija. Većina srpskog naroda izvan Jugoslavije, iz susednih država, želela je da se iseli u matičnu nacionalnu državu. Takva mogućnost data je i Srbima u Mađarskoj, odredbama Trijanonskog ugovora, 4. juna 1920. godine. Tada je u Mađarskoj živelo oko 19.000 Srba, dok se u toku naredne dve godine iselilo njih 14.000. Procesi optiranja, odnosno iseljavanje Srba optanata iz Mađarske, ostavili su na preostale Srbe u Mađarskoj trajne i neizbrisive posledice, koje su se ogledale u svim domenima njihovog života i delovanja”.
Program je nastavljen projekcijom dokumentarnog filma Đorđa Šibalina „Prohujalo s Vemenom”. Film, uz tekst Dragomira Dujmova i naraciju dramskog umetnika Milana Rusa, govori o životu Srba u baranjskom selu Vemenu pre i posle Prvog svetskog rata i u vreme optiranja, ovekovečen objektivom foto-aparata učitelja i fotografa Bele Hernaija.
Priča o optiranju nastavlja se i u pozorišnoj predstavi „Sudbine u magli”, koju izvode đaci dramske sekcije Gimnazije Nikola Tesla u Budimpešti, po romanu „Voz savesti”, Dragomira Dujmova, u režiji Zorice Jurković Ember. Radnja predstave opisuje život Srba iz Batanje i njihove sudbine pre i posle Velikog rata i za vreme optacije, a dotiče i pitanje sadašnjih migracija Srba u Mađarsku. Ova tužna priča , kao i izvanredna gluma mladih članova dramske sekcije, svaki put izmami suze gledalaca.
Na kraju programa premijerno je izvedena pesma posvećena optaciji pod nazivom „Da mi Bog da”, u uzvođenju Branke Bašić, pevačice etno muzike, dobitnice nagrade „Prima junior”, Lene Ember, studentkinje glumačke škole u Budimpešti, Marka Embera, akademskog glumca i Mitra Mirka Krkeljića, vokalnog izvođača, tekstopisca i člana Srpskog venca. Melodiju i aranžman napisao je Marko Ember, po tekstu M. M. Krkeljića. Publika je sve učesnike nagradila velikim aplauzom. Organizator i pokrovitelj ove manifestacije je Kulturni centar Srpski venac, a finansijer Fondacija Betlen Gabor.
Izvor: Srpske nedeljne novine
