U Muzeju Eparhije budimske u Sentandreji, protekle nedelje, svečano je otvorena izložba restaurisanih starih štampanih knjiga Biblioteke Eparhije budimske, pod nazivom „U sjaju prošlosti”, koja će biti otvorena do 1. septembra 2024. godine.
Goste je pozdravio upravnik Muzeja, kustos i istoričar umetnosti Kosta Vuković koji je predstavio najzaslužnije stručnjake za obradu i obnovu knjiga koje čine ovu izložbu. Episkop budimski Lukijan pozdravio je sve prisutne a zatim je govorio o značaju delatnosti spasavanja kulturnih i kultnih dobara od propasti, a što je deo duhovnog i kulturnog nasleđa Eparhije budimske, Srba u Mađarskoj ali i deo kulturnog nasleđa Mađarske.
Vladika je govorio o početku samog procesa restitucije knjiga u kojem je lično učestvovao s obzirom da je i sam obrađiva „srbulje” ispitujući iz koje je štamparije, iz koje godine, numerišući listove i utvrđujući koji listovi nedostaju. Zatim bi knjige bile ustupljene stručnjacima Biblioteke Matice srpske na obradu.
Foto: Eparhija budimska
O značaju knjižnog fonda Biblioteke Eparhije budimske govorila je mr Dušica Grbić, stručnjak Biblioteke Matice srpske i rukovodilac odela za stare i retke knjige. Ona je posebno objasnila uslove, način kao i cilj obrade Biblioteke Eparhije budimske. Prošle godine je objavljen katalog knjiga Biblioteke Episkopa budimskog Arsenija Stojkovića, dok je u poslednjoj fazi pripreme katalog knjiga biblioteke manastira Grabovca čiji dobar deo čine i rukopisne i retke štampane knjige. Gospođa Grbić je objasnila da se prilikom obrade knjižnog fonda Eparhije budimske ukazala potreba za restauracijom najznačajnijih knjiga koja je i započela na inicijativu Preosvećenog Vladike Lukijana. Ona je ovom prilikom posebno zahvalila Njegovom Preosveštenstvu Episkopu budimskom g. Lukijanu na blagoslovu, podršci, praktičnoj ukazanoj pomoći prilikom pripreme knjiga za obradu, a takođe je izrazila zahvalnost i svim službenicima Eparhije budimske koji su uvek bili na usluzi i pomoći svih ovih godina.
Direktor Biblioteke Matice srpske Selimir Radulović govorio je o projektima koje je ova ustanova uspešno ostvarila i ostvaruje i dalje sa Eparhijom budimskom, najsevernijom tačkom srpske kulture u odnosu na južnu – Hilandar na Svetoj Gori. Direktor Radulović je naglasio da je Biblioteka Matice srpske od 1982. godine započela obradu knjižnog fonda Eparhije budimske, kada je započela obrada Biblioteke Episkopa Georgija Zubkovića. Ova saradnja je obnovljena u novije vreme na inicijativu Preosvećenog Vladike Lukijana 2014. godine, kada je potpisan sporazum o saradnji koji se odnosi na stručnu obradu i katalogizaciju biblioteke, dok je 2018. godine zbog preke potrebe očuvanja srpskog kulturnog i duhovnog blaga potpisan sporazum o restituciji starih štampanih knjiga Biblioteke Eparhije budimske. Direktor Radulović je naglasio da je do sada obnovljeno tj. od pripasti sačuvano 11 knjiga, a rad će biti nastavljen i dalje te se očekuje da će se broj obnovljenih knjiga uskoro povećati. Na posletku obraćanja, gospodin Radulović je proglasio izložbu otvorenom a zatim je otpevana himna Sentandreje – pesma „Mi že Sentandrejci”.
Biblioteka Srpske pravoslavne eparhije budimske poseduje izuzetno značajnu zbirku starih štampanih knjiga. U fondu se nalazi i jedan primerak prve srpske štampane knjige Oktoih prvoglasnik koji je štampan na Cetinju 1493. godine. U proteklim godinama u restauratorskoj radionici Biblioteke Matice srpske u Novom Sadu kompletnom restauracijom obuhvaćeno je 11 starih štampanih knjiga iz Biblioteke eparhije budimske. Na izložbi su izložene restaurisane knjige sa obimnom propratnom foto-dokumentacijom. Izložbom skrećemo pažnju mnogobrojnih posetilaca našeg Muzeja u Sentandreji na bogato srpsko crkveno nasleđe na ovim prostorima. Izložba je dvojezična sa opisima paralelno na srpskom i na mađarskom jeziku i sa rezimiranim informacijama na engleskom. Pokrovitelj izložbe je Ministarstvo kulture Republike Srbije koje je na inicijativu Maje Gojković, potpredsednice Vlade i ministra kulture u Vladi Republike Srbije, izdvojilo potrebna sredstva za realizaciju.
Izložbi su prisustvovali Biljana Gutić-Bjelica, ambasador Bosne i Hercegovine u Mađarskoj; ministar savetnik Aleksandar Lončarević, otpravnik poslova Ambasade Republike Srbije u Mađarskoj; Predrag Petrović, pomoćnik ministra građevinarstva, infrastrukture i saobraćaja; Vera Pejić-Sutor, predsednica Samouprave Srba u Mađarskoj; Ljubomir Aleksov, srpski poslanik u mađarskom Parlamentu; Mladen Grujić, direktor državne brodske kompsnike JRB; Milan Nikolić, načelnik odeljenja lučkih kapetanija.
Izložba „U sjaju prošlosti“ je deo manifestacije Srpski dani koju organizuje Eparhija budimska a čiji pokrovitelji su Kabinet Predsjednika Republike Srpske, Ministarstvo kulture Republike Srbije dok su partneri Ambasada Republike Srbije, Biljana Gutić-Bjelica, Samouprava Srba u Mađarskoj, Ljubomir Aleksov, srpski poslanik u mađarskom Parlamentu, Srpsko pozorište u Mađarskoj, Udruženje umetnika Krug, Udruženje Umetnost bez granica.
Izložba može da se pogleda do 1. septembra 2024. godine.
Izvor: Biblioteka Matice srpske
